Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte bu piyasanın regüle edilmesi ve hukuki temelinin kurulması amacıyla birtakım yasal düzenlemeler yapılmıştır. 25 Aralık 2021 tarihinde 7346 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun (“Kanun”) bazı hükümlerinde değişiklikler yapılmış ve elektrikli araçların temin edeceği şarj hizmetine dair genel esaslar öngörülmüştür.
Kanun’da, şarj hizmetinin şarj ağı işletmeci lisansı kapsamında Kanun ve çıkarılan yönetmelikler uyarınca yürütüleceği düzenlenmiştir. Kanun’un bu hükmüne göre Şarj Hizmet Yönetmeliği (“Yönetmelik”) ve Şarj Ağı İşletmeci Lisansı İşlemleri İle İlgili Başvurulara İlişkin Usul ve Esaslar (“Esaslar”), 2 Nisan 2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmış ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“EPDK”) tarafından yürürlüğe konulmuştur. Bahse konu faaliyetler EPDK tarafından verilen lisans kapsamında yürütülecek ve faaliyet süresince EPDK tarafından denetlenecektir. Bu yazımızda, bahsedilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, şarj ağı işletmeci lisansı başvuru süreci ile lisans sahibinin hak ve yükümlülükleri incelenecektir.
1. Tanımlar
Kanun ve Yönetmelik hükümlerine göre, şarj ağı, şarj ağı işletmecisi ve şarj hizmeti, Şarj istasyonları, şarj istasyonu işletmecisi, şarj ünitesi gibi kavramlar aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.
- Şarj ağı, elektrikli araçlara birden çok şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlamak için oluşturulan ve şarj ağı işletmecisi tarafından yönetilen sistemidir.
- Şarj ağı işletmecisi, elektrikli araç kullanıcılarına, şarj ağına erişim açarak şarj hizmeti sağlayan ve şarj ağının işletmesini gerçekleştiren lisans sahibi tüzel kişiyi ifade etmektedir.
- Şarj hizmeti ise, elektrikli araçların akü, pil, kondansatör ve benzeri enerji depolayan ekipmanlarını doldurmak üzere ticari amaçla ve bedeli mukabilinde gerçekleştirilen kablolu veya kablosuz enerji aktarımını ifade etmektedir.
- Şarj istasyonları, enerji aktarımının yapıldığı tesistir.
- Şarj istasyonu işletmecisi ise, şarj ağı işletmecisinden aldığı sertifika kapsamında şarj istasyonunu işleten kişidir.
- Şarj ünitesi ise, şarj bağlantısının sunulduğu üniteyi ifade etmektedir.
Dikkat edilmesi gereken konu, şarj istasyonu ve şarj ünitesi gibi kavramların şarj ağı ile karıştırılmaması gerektiğidir. Bu yazımızın kapsamını şarj ağı, şarj ağı işletmecisi ve şarj hizmeti oluşturmaktadır.
2. Başvuru Usulü
Şarj ağı işletme faaliyetinde bulunabilmek için “şarj ağı işletmeci lisansına” sahip olmak gerekmektedir.
- Bu lisansı yalnızca anonim veya limited şirket olarak kurulan tüzel kişiler alabilecektir.
- Lisansın azami süresi 49 yıldır.
- Lisans alacak şirketin asgari sermayesinin EPDK’nın belirlediği tutardan (500.000,00-TL) az olmaması gerekmektedir.
- Ayrıca şirketin (borsada işlem görenler hariç) payların tamamının nama yazılı olması ve hamiline yazılı pay çıkarmaması gerekmektedir. Yönetmelik’in 6/3-a bendine göre, kamu iktisadi teşebbüsleri tarafından yapılacak başvurularda asgari sermaye şartı aranmayacaktır.
Şarj ağı işletmeci lisansı almak isteyen tüzel kişilerin, lisans başvurusu sürecinde öncelikle elektronik başvuruda bulunacak yetkilisinin belirlenmesi ve bu kişinin vekâletname ile birlikte EPDK’ya bildirilmesi gerekmektedir. EPDK tarafından ilgili kişi veya kişilerin yetkilendirme işlemi gerçekleştirildikten sonra lisans almak isteyen kişi başvuruda bulunulabilecektir.
Lisans başvuru işlemi ise, elektronik başvuru yetkilisi tarafından aşağıdaki belgelerle birlikte Başvuru Sistemi üzerinden gerçekleştirilecektir:
- Lisans başvuru dilekçesi
- Şirket esas sözleşmesi
- Ortaklık yapısı belgeleri,
- Tüzel kişinin şirketin güncel sermaye tutarını gösteren belgeler
- Lisans bedeli ödeme dekontu
- Lisans sahibi tarafından üçüncü tarafların şarj istasyonu işletmecisi olması için düzenlenecek sertifika örneği
- Marka tescil belgesinin sistem üzerinden sunulması gerekmektedir.
Belge listesi, belgelerde gerekli olan ibareler, vekâletname ve yetki tanımlama dilekçesi Esaslar’da ayrıca ve açıkça düzenlenmiştir.
3. Lisans Bedeli
Lisans bedelleri; lisans alma, lisans tadili ve lisans sureti çıkartma bedelinin yanı sıra yıllık lisans bedellerinden oluşmaktadır. 2022 yılı için Lisans sahibi olmak isteyenler için başvuru öncesinde ödenecek olan lisans alma bedeli 300.000,00 TL olarak belirlenmiştir.
Her yıl Aralık ayı sonuna kadar EPDK tarafından belirlenerek Resmi Gazetede yayınlanacak olan yıllık lisans bedelinin ise, bir sonraki yılın 31 Temmuz tarihine kadar EPDK hesabına yatırılması gerekmektedir. Lisans sahibine Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği 2 Nisan 2022 tarihini takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl süresince; bir diğer ifadeyle 2027 yılı sonuna kadar yıllık lisans bedelinden muafiyet imkânı tanınmıştır.
4. Başvuruların İncelenmesi ve Sonuçlandırılması
Başvurucu tarafından sunulan bilgi ve belgeler hakkındaki inceleme, bilgi ve belgelerin EPDK’ya sunulma tarihini izleyen 10 işgünü içerisinde tamamlanacaktır. Bu incelemede başvurucu tüzel kişinin anonim veya limited şirket olma, tarifesi düzenlemeye tabi şirket olmama şartları ile lisans başvuru belgelerinin usulüne uygun ve tam olup olmadığı incelenir.
Şayet eksiklik varsa 15 işgünü içerisinde bu eksikliklerin giderilmesi istenecektir. Başvurucuya verilen süre içerisinde eksikliklerin giderilmemesi veya başvurudan vazgeçilmesi halinde başvuru yapılmamış sayılacaktır. Bu durumda talep halinde sunulan belgeler ve lisans alma bedeli iade edilecektir.
EPDK tarafından yapılan inceleme neticesinde eksiksiz olarak yapıldığı tespit edilen başvurular, başvuru tarihi itibarıyla veya varsa eksikliklerin giderildiğine ilişkin bilgi ve belgelerin EPDK’ya sunulduğu tarih itibarıyla değerlendirmeye alınacaktır. Değerlendirme sürecinde ihtiyaç duyulan her türlü ek bilgi ve belge ayrıca istenebilecek ve başvuru sahibini temsil eden kişiler görüşme yapmak üzere çağrılabilecektir.
Lisans başvurusuna ilişkin yapılan değerlendirme Kurula sunulacaktır ve mevzuatta belirtilen yükümlülükleri yerine getiren tüzel kişiye Kurul kararı ile şarj ağı işletmeci lisansı verilecektir.
Lisans başvurusunun değerlendirmeye alındığı tarihten itibaren en geç 30 gün içerisinde karara bağlanacak ve alınan karar başvurucuya tebliğ edilecektir.
5. Sonuç
Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, elektrikli araç şarj istasyonlarına duyulan ihtiyaç da artmıştır. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak özellikle şarj hizmetinin verilmesine ilişkin birçok düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler doğrultusunda 18 Ağustos 2022 tarihi itibariyle 30 adet işletmeye lisans verilmiştir. Hâlihazırda şarj ağı işletmeci lisansı başvuruları devam etmektedir. Şarj hizmeti vermeyi planlayan yatırımcıların ilgili düzenlemeler doğrultusunda uzmanlardan yardım alarak süreci gerçekleştirmeleri başvuru sürecinin sağlıklı ilerleyebilmesi adına önem arz etmektedir.
Bunun yanı sıra, EPDK’nın öngörüsüne göre 2023 yılında 65bin, 2030 yılında 1 milyonluk adet kapasiteye ulaşacak olan elektrikli araçların ihtiyaçları doğrultusunda en az 100 bin civarında şarj ünitesi ihtiyacı doğacağı öngörülmektedir. Yine Bakanlık tarafından yapılan açıklamalarda, 2030’a kadar elektrikli araç şebeke altyapısı için 1 milyar dolarlık yatırım yapılacağı ifade edilmektedir. Bu durum, elektrikli araçların yaygınlaşmasının önünde engel teşkil eden yetersiz şarj altyapısının ülkemizde gelişeceği ve elektrikli araçlara olan talebin de artacağını göstermektedir.
Bununla birlikte, Yönetmelik’in 15’inci maddesinde, EPDK’nın zorunluluk kapsamında belirli yerlerde ve sayıda şarj istasyonu kurma zorunluluğu getirebileceği düzenlenmiştir. Bu şekilde kurulan şarj istasyonu için gerekli taşınmaz temini işlemlerinin de şarj ağı işletmecisinin talebi halinde yerine getirileceği öngörülmüştür.
Son olarak, kamu iktisadi teşebbüslerinin de lisans başvurusu yapabileceği göz önünde bulundurulduğunda, kamu iştirakleri ile şirketler arasında yapılabilecek işbirliklerinin önünün açılması, sektörün gelişmesine katkı sağlayacaktır. Yine, güneş enerjisinden elektrik üretimi santrallerinde olduğu gibi belediyeler ile yatırımcılar arasında işbirliği geliştirilmesi mümkün görünmektedir. Örneğin belediyelerce temin edilen alanlarda yatırımcı tarafından kurulacak istasyonların gelirlerinin belediye ve yatırımcı arasında paylaşılması mümkün olabilecektir.
Elektrikli araç kullanıcılarına verilen şarj hizmetlerinin geniş bir coğrafyada ve yeterli düzeyde verilebilmesi ile ülkemizin bu alanda öncü olması adına, bu tür proje ve devlet teşviklerinin gündeme alınmasının sektörün gelişmesine katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.
—– Daha fazla bilgi ve sorularınız için: —–
Av. Dr. Ata TORUN – ([email protected])
Av. Ahmet KILINÇ – ([email protected])
tr.hansu.av.tr | +90 216 464 12 12
© Hansu Avukatlık Ortaklığı
Hansu Avukatlık Ortaklığı, yerli ve uluslararası müvekkillerine özellikle gayrimenkul, şirketler, vergi, enerji ve fikri mülkiyet hukuku alanında hizmet veren bir avukatlık ortaklığıdır. Bu makale Türkiye’de hukuk alanındaki gelişmeleri paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Hukuki bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Özel sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınmalıdır.