1. Giriş
Türkiye, gerek coğrafik ve stratejik konumu gerekse hızla büyüyen ve gelişen ekonomisi sebepleriyle yabancılar tarafından ikamet etme ve çalışma konularında çokça tercih edilen bir ülke konumundadır.
İkamet etme ve oturma izinleri, Türkiye’ye yerleşmeye veya Türkiye’de çalışmaya karar vermiş yabancıların almasının zorunlu olduğu belgeler olup aşağıda bu izinlere ilişkin genel bilgilere yer verilmiştir.
2. Oturum (İkamet) İzni
İkamet izni, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların almasının zorunlu olduğu bir belgedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda, öngörülen şartları sağlaması halinde ikamet izni verilecek kişilerle birlikte ikamet izninden muaf olan kişiler de düzenlenmiştir.
Oturum (İkamet) İzni Nasıl Alınır?
Oturma izni, yabancının ikamet edeceği ilde yer alan Göç İdareleri’ne başvurularak alınır. İkamet izni başvuruları yabancı tarafından bizzat yapılabildiği gibi yabancının varsa avukatı ya da yasal olarak temsil eden bir kişi aracılığıyla da yapılabilmektedir. Gerekli belgeler hazırlanıp Göç İdaresi memuruna teslim edildikten sonra başvuru Komisyon tarafından değerlendirmeye alınır. Başvurunun onaylanması halinde oturma izni kartı yabancının ikamet adresine gönderilir.
İkamet izni başvurusunda öncelikle yabancının ikamet durumuna göre başvurunun yapılacağı en uygun oturma izni türünün belirlenmesi gerekir. Başvuru yapılacak ikamet izni türünün belirlenmesinden sonra amacına uygun belgelerin hazırlanması gerekir.
İkamet izni çeşitleri şunlardır:
- Kısa dönem ikamet izni
- Aile ikamet izni
- Öğrenci ikamet izni
- Uzun dönem ikamet izni
- İnsani ikamet izni
- İnsan ticareti mağduru ikamet izni
Türkiye’de en sık başvurulan ikamet izni olan kısa dönem ikamet izninin kimlere verilebileceğine ve izin için aranan şartlara aşağıda değindik. Ancak unutulmamalı ki yukarıda verilen ikamet izni çeşitlerinin her biri için 6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda öngörülen şart ve koşullar değişmekte ve bu sebeple ihtiyaç duyulan belgeler farklılık göstermektedir.
Yine yabancılar, ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya farklı bir gerekçenin ortaya çıkması hâlinde de yeni kalış amacına uygun ikamet izni talebinde bulunmaları gerekebilir.
Kısa Dönem İkamet İzni İçin Başvuru
Kısa dönem ikamet izni kimlere verilebilir:
- Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler
- Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar
- Ticari bağlantı veya iş kuracaklar
- Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar
- Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler
- Turizm amaçlı kalacaklar
- Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler
- Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler
- Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler
- Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar
- Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar
- Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler
Kısa dönem ikamet izninin verilebilmesi için bazı şartların sağlanması gerekmektedir. Söz konusu şartlar ise şu şekildedir:
- Türkiye’de kalış amacıyla ilgili destekleyici bilgi ve belgeleri ibraz etmek
- Kanunda Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancıları düzenleyen madde kapsamına girmemek
- Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak
- İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak
- Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek
GÖÇ idaresinin yaptığı yeni bir düzenlemeye göre turizm amaçlı kalacak kişiler çerçevesinde en fazla bir yıl süreliğine kısa dönem ikamet izni düzenlenen yabancıların turizm dışında haklı gerekçeler sunarak yeni bir ikamet izni kalış nedeni olmaması halinde 01.01.2020 tarihinden itibaren aynı amaçla ikamet izni talepleri uygun görülmeyecektir.
3. Çalışma İzni
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de herhangi bir işte yasal olarak çalışabilmeleri Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığından ya da ilgili diğer kurumlardan kendisine verilen çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgesi ile mümkündür. Yani Türkiye Cumhuriyeti uyruklu olmayan tüm yabancılar için 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun zorunluluğu nedeniyle çalışma izni alınmak zorundadır. Yabancı çalışma izni olmadan işyerinde yabancı işçi çalıştırmak suç teşkil etmekte, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılan denetlemelerde tespit edildiği takdirde kanun gereği yabancı uyruklu kişi sınır dışı edilmekte ve işverene cezai yaptırımlar uygulanmaktadır.
Çalışma İzni Nasıl Alınır?
Türkiye’de çalışma izni almak isteyen yabancı ülke vatandaşları, ilk çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarına yapar. Konsolosluk, bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletir. Bakanlık, ilgili mercilerin görüşlerini alarak başvuruları değerlendirir; durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir. Yabancılar, konsolosluklardan almış oldukları çalışma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalıp çalışabilirler. Türkiye’de geçerli ikamet izni olan yabancılar veya bunların işverenleri başvurularını Bakanlığa yurt içinden de yapabilir.
Çalışma izni sahibi yabancılar çalışma izinlerinin süresinin dolmasına 60 gün kalmasından itibaren ve her halükarda çalışma izinin süresi dolmadan önce uzatma başvurusunda bulunabilirler. Bu süreler dolduktan sonra yapılan uzatma başvuruları kabul edilmemektedir.
Usulüne uygun olarak yapılan başvurular, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla Bakanlık tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır. İşverenlerin işçi alımında yabancı uyruklu işçi çalıştırma imkânının oluşturabilmesi için Yabancı işçi çalışma izni alması zorunludur. Başvuru için gereken belgeler yabancının çalışacağı alana göre değişkenlik göstermektedir.
4. Sonuç
Yukarıda yapılan açıklamalarla birlikte belirtmek gerekir ki çalışma ve ikamet izin başvuru işlemleri detaylı, uzmanlık gerektiren, birden fazla kritere bağlı olan ve dikkatli yapılması gereken başvurular olup konusunda uzman bir vekilden destek almak sorunsuz bir başvuru süreci için daha sağlıklı olacaktır.
—-
Daha fazla bilgi ve sorularınız için:
Av. Ömer Faruk HANSU ([email protected])
Av. Cemre GÜRBÜZ ([email protected])
tr.hansu.av.tr | +90 216 464 12 12
© Hansu Avukatlık Ortaklığı
Hansu Avukatlık Ortaklığı, yerli ve uluslararası müvekkillerine özellikle gayrimenkul, şirketler, vergi, enerji ve fikri mülkiyet hukuku alanında hizmet veren bir avukatlık ortaklığıdır. Bu makale Türkiye’de hukuk alanındaki gelişmeleri paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Hukuki bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Özel sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınmalıdır.