Tıbbi müdahale, tıp mesleğini icra eden yetkili bir kişi tarafından, doğrudan ya da dolaylı tedavi amacına yönelik olarak kişinin bedensel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik gerçekleştirilen her türlü faaliyeti ifade eder. Tıbbi müdahaleyi hukuka uygun olmadığı sürece, yapılan tüm tıbbi müdahaleler, vücut bütünlüğünün dokunulmazlığına yani kişilik haklarına aykırı bir nitelik taşır. Tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluğunu kabul etmek için 4 temel şartın gerçekleşmesi gerekmektedir. Türk Tıp Hukuku ve Türk Sağlık Mevzuatı bakımından geçerli olan şartlar şunlardır,
- Yetkili Sağlık Personeli
- Tıbbi Zorunluluk
- Rızasının Alınması
- Tıbbi Kural ve Standartlara Uygun Müdahale
Yetkili Sağlık Personeli
Tıbbi müdahale yetkisi esas itibariyle hekime verilmiştir. Hekim ve diş hekimleri haricindeki sağlık mensupları, hekim karar ve talimatı olmaksızın hastalara doğrudan tıbbi hizmet veremez. İlk yardım ve acil tıbbi müdahale gerektiren durumlar bu hizmetin istisnasını oluşturmaktadır.
Tıbbi Zorunluluk
Tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğunun ilk şartı olan zorunluluk hali, yapılacak olan tıbbi müdahalede izlenecek olan tedavi yönteminin ne olacağına hekim tarafından karar verilmesi gerekmektedir. Tedavi yönteminin kararı verilmeden yapılan tıbbi müdahale, hastanın rızası dahi olanmış olsa bile hukuka aykırı olacaktır. Hekimin sözleşmeye aykırılık sorumluluğuna sebep olacağı gibi fiile göre kasten yaralama ya da öldürme suçlarıyla karşı karşıya kalacaktır.
Rızasının Alınması
Bir diğer hukuka uygunluk şartı olan, hastanın rızasının alınması durumudur. Hasta yapılacak olan işlemlerle alakalı olarak aydınlatılıp rızası alınması gerekmektedir. Aydınlatmadan kasıt olarak, teşhis, tedavi, süreç ve riskler olarak adlandırılmaktadır. Rızanın alınması sırasında en önemli durumun risk aydınlatmasının yapılmasıdır. Hekim, teşhisin yapılmasından sonra tedavinin başarılı olup olmama ihtimali konusunda hastayı bilgilendirmeli ve hastayı endişelendirmeme hissiyatına kapılmamalıdır. Acil nitelik taşıyan, bilincinin kapalı olduğu, hayati tehlike ile karşı karşıya kalınması halinde ya da bir organını yahut fonksiyonunu kullanamayacak duruma gelmesi ihtimal dahilinde olan hallerde, rıza aranmaz durum kayıt altına alındıktan sonra tedavi işlemleri yapılır. Tedavi işlemi sona erdikten sonra hastaya ya da yakınlarına bilgi verilip kayıt altına alarak imzalatılır.
Aydınlatmadan en önemli hassas noktalardan biri de risk aydınlatmasıdır. Risk aydınlatması tüm önlemleri tedbirleri aldıktan sonra müdahale sırasında veya sonrasında meydana gelebilecek risklerin hastaya aktarılmasıdır. Tüm riskler, tehlikeler açık bir şekilde belirtildikten sonra hastanın risklere rağmen tedaviye rıza verdiği kayıt altına alınarak imzalatılmalıdır.
Tıbbi Kural ve Standartlara Uygun Müdahale
Bir hastalıkta izlenecek tedavi yöntemi ve müdahalenin belirlenmesinde, hastanın aydınlatılması ve rızasının alınması, müdahalenin yetkili hekim tarafından yapılmasına karşılık, yapılan müdahale dikkatsiz, tıp bilimi kurallarına aykırı yapılmışsa, hekim faaliyeti hukuka aykırı olacak olup hukuki ve cezai sorumluluk getirecektir. Hekim, hastanın rızası olsa bile uygulanacak olan tedavide tıp bilimi kurallarına göre hareket etmek zorunda olup tedbirlere uymak zorundadır. Bireyin yaşamı yüksek özen gösterilmesi gereken bir alanda görev yapan hekim, müdahalenin her aşamasında, standartlardan ve kurallardan sapmadan, tedavinin gerektirdiği tüm kurallara uydukları zaman, doğacak zarardan sorumlu tutulamazlar.
Sonuç olarak, yukarıda sayılan tıbbi müdahalenin hukuka uygunluk şartlarının birinin dahi yokluğu, müdahalenin hukuka aykırı durumuna sürükleyecek olup hukuki ve cezai sorumlulukla karşı karşıya kalacaktır. Bu nedenle, her tıbbi müdahale hekimin özen yükümlülüğünü ve mesleki tecrübesini sınadığı bir durum olmakla, müdahalenin hukuka uygunluk şartları içinde hekim ve hastanın karşılıklı olarak güven duymaları gerekmektedir.
—
Daha fazla bilgi ve sorularınız için:
tr.hansu.av.tr | +90 216 464 12 12
© Hansu Avukatlık Ortaklığı
Hansu Avukatlık Ortaklığı, yerli ve uluslararası müvekkillerine özellikle gayrimenkul, şirketler, vergi, enerji ve fikri mülkiyet hukuku alanında hizmet veren bir avukatlık ortaklığıdır. Bu makale Türkiye’de hukuk alanındaki gelişmeleri paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Hukuki bir görüş veya yönlendirme olarak düşünülmemelidir. Özel sorular ve sorunlar bakımından hukuki danışman görüşü alınmalıdır.